Beden Dismorfi Bozukluğu

Genel Bakış

Beden dismorfi bozukluğu, dış görünüşünüzdeki ufak (bazen başka insanların göremeyecekleri kadar ufak) bir kusur ya da eksiklik hakkında düşünmeyi bırakamamanız durumudur. Bu durum, sizin o kadar çok utanmanıza sebep olur ki sosyal dünyayla ilişkiler kurabilmenizi engelleyerek sosyal ilişkilerinizi önemli ölçüde zedeler.

Beden dismorfi bozukluğuna sahip olduğunuzda, bedeninizin dışarıdan görünüşüyle ilgili endişelenir, sürekli aynalar karşısında vakit geçirir, başka insanlardan görünüşünüzle ilgili onaylanma ihtiyacı duyar ve bedeninizin kusurunu örtebilmek adına sürekli bakım yapma zorunluluğu hissedersiniz. Kendinize yüklediğiniz bu büyük yükler, yaşamınızın diğer alanlarında üzerinize çok büyük stresler yükleyip, günlük hayatınızı sabote etmeye başlayabilir.

Kafanızda inanılmaz derecede büyüttüğünüz “kusurunuzu” düzeltebilmek için sayısız kozmetik yola ve hatta eğer kozmetik yollar yetersiz kalıyorsa estetik cerrahi gibi yollara başvurabilirsiniz. En sonunda birkaç yol deneyip “kusurunuzu” örttüğünüzü düşünüp tam rahatladığınız zaman, “kusurunuz” ile ilgili olan anksiyeteleriniz bir anda geri gelebilir. Anksiyetenin geri dönüşüyle beraber, sizin de tahmin edebileceğiniz üzere, asla sona ermeyecek olan sayısız başka yollar arama döngüsü evresine geçiş yapabilirsiniz.

Beden dismorfi bozukluğunun tedavisi için bilişsel davranış terapisi veya ilaç tedavisi kullanılabilir.

Semptomlar

Beden dismorfi bozukluğunun semptom ve işaretlerinden birkaç tanesi ise aşağıda belirtildiği gibidir:

• Bedende bulunan bir kusuru, bu kusur çok küçük ya da başkaları tarafından görülemeyecek olsa bile inanılmaz derecede büyütme ve kafaya takma.
• Bedende bulunan kusurun kişiyi çirkin ve deforme gösterdiğine dair derin endişeler.
• Başka insanların da kendisinin bu kusuruyla ilgili negatif ve alaycı düşünceler içinde olduğunu sanması.
• Bedendeki bu kusuru düzeltebilmek veya örtebilmek için kişinin kendine engel olamayacağı düzeyde uzun süreler boyunca ayna karşısında vakit geçirme ve/veya bakım yapma isteği.
• Bedendeki bu kusuru makyaj, stil veya kıyafetler yoluyla kapatma girişimleri.
• Kendi dış görünüşünü sürekli olarak başkalarıyla karşılaştırma.
• Dış görünüş hakkında sürekli olarak beklenen başkaları tarafından onaylanma hissi.
• Mükemmeliyetçilik takıntısına sahip olma.
• Memnuniyetsiz bir biçimde kozmetik yollara başvurmak.
• Sosyal etkileşimlerden kaçınma.

Beden dismorfi bozukluğuna sahip olan bir kişi, kafasındaki istenmeyen dış görünüşüyle ilgili sahip olduğu ve devamlı olarak tekrar ettiği aşırıya kaçmış düşünceleri yüzünden günlük hayatını da sabote edebilir. Kişi, kafasındaki düşünceler dolayısıyla maruz kaldığı stres altında iş, okul ve sosyal hayatında geriye düşebilir. Bu stres, kişinin hemen hemen hayatının bütün alanlarındaki fonksiyonelliğini etkileyebilir.

Vücudunuzun bir ya da birden fazla parçasına inanılmaz bir şekilde takıntılı olabilirsiniz. Takıntılı olduğunuz vücut parçalarınız zamanla değişebilir. Genel itibarıyla insanların en takıntılı oldukları vücut parçaları aşağıda belirtildiği gibidir:

• Burun, dudak, kaşlar ve kulaklar gibi yüzümüzde bulunan parçalarla birlikte; yüzde bulunan cilt lekeleri, akne ve siyah noktalar gibi unsurlar.
• Saçın dış görünüşü, inceliği veya kellik.
• Cilt üzerinde beliren damarlar.
• Meme boyutu.
• Kas boyutu ve tonu.
• Cinsel uzuvlar.

Vücut yapısının yeterince büyük veya kaslı ve maskülen olmamasıyla ilgili duyulan stres problemleri ise kas dismorfisi olarak adlandırılır ve genellikle erkeklerde bulunur.

Beden dismorfi bozukluğuyla ilgili bulunan veriler çok değişkendir. Kendi bedeninizdeki kusurlar hakkındaki düşüncelerinizin aşırı olabileceğini veya doğru olmayabileceğini fark edebilir ya da bunların muhtemelen doğru olduğunu düşünebilir veya bunların doğru olduğuna kesinlikle ikna olabilirsiniz. Kusurunuzla ilgili düşüncelerin gözünüzde büyümeye başlamasıyla beraber üzerinizde günden güne daha çok stres ve rahatsızlık hissedebilirsiniz.

Ne Zaman Bir Doktora Görünülmeli?

Bedeninizdeki kusurla ilgili olan çekingenlik ve utangaçlığınız, sizi beden dismorfi bozukluğunun tedavisine başlamaktan alıkoyabilir. Ancak kendinizde semptomların herhangi birini gözlemliyorsanız, bir sağlık uzmanı veya bir mental sağlık profesyoneline danışmalısınız.

Beden dismorfi bozukluğu genellikle kendi kendine düzelmez. Eğer tedavisiz bırakılırsa, zaman içinde daha ciddi bir hale bürünebilir ve anksiyete, astronomik medikal faturalar, ağır depresyon ve hatta intihara meyilli düşüncelere bile yol açabilir.

Eğer İntihara Meyilli Düşünceleriniz Varsa

İntihara meyilli düşünceler, beden dismorfi bozukluğunda oldukça yaygın bir biçimde görülür. Eğer kendinize zarar verebileceğinizi ya da intihar eylemine girişebileceğinizi düşünüyorsanız, acilen yardım alın.

Hastalığın Oluşma Sebepleri

Beden dismorfi bozukluğuna neyin sebep olduğu henüz kesin olarak bilinmemektedir. Çeşitli diğer mental bozukluklarda da olduğu üzere, beden dismorfi bozukluğu da birçok farklı etkenin kombinasyonuyla meydana geliyor olabilir. Bu etkenler arasında aile geçmişinde bu bozukluktan muzdarip olan başka kişiler, bedensel görünüşle ilgili yanlış ve negatif duygu ve düşüncelere sebebiyet verebilecek deneyimler, serotonin adı verilen beyin kimyasalının sıradışı seviyelere çıkması veya beyinsel fonksiyonlarda yaşanan farklılıklar söz konusu olabilir.

Risk Faktörleri

Beden dismorfi bozukluğu, genel olarak erken ergenlik çağında, cinsiyet fark etmeksizin hem kız hem erkeklerde ortaya çıkar.

Aşağıda belirtildiği gibi bazı faktörlerin beden dismorfi bozukluğunun tetiklenmesine yol açabildiği gözlemlenmiştir:

• Beden dismorfi bozukluğu veya obsesif kompulsif bozukluğa sahip olan kan bağına sahip akrabalar.
• Çocukluk döneminde yaşanan baskı veya taciz gibi negatif hayat tecrübeleri.
• Toplum tarafından oluşturulan güzellik algısı ve baskısı.
• Anksiyete veya depresyon gibi başka bir mental sağlık bozukluğuna sahip olmak.

Komplikasyonlar

Beden dismorfi bozukluğunun doğrudan ya da dolaylı olarak sebep olduğu bazı komplikasyonlar ise aşağıdaki gibidir:

• Düşük öz güven.
• Sosyal izolasyon.
• Majör depresyon veya diğer ruh hali bozuklukları.
• İntihara meyilli düşünce ve davranışlar.
• Sosyal anksiyete bozukluğu (sosyal fobi) de dahil olmak üzere anksiyete bozuklukları.
• Obsesif kompulsif bozukluklar.
• Yeme bozuklukları.
• Madde kullanımı.
• Deri yolma gibi davranışlara yol açan mental sağlık bozuklukları.
• Sürekli tekrar edilen cerrahi operasyonlardan kaynaklanan çirkinlik veya bozukluklar.

Alınabilecek Önlemler

Beden dismorfi bozukluğunun bilinen bir tedavisi yoktur. Ancak, beden dismorfi bozukluğu erken ergenlik yıllarında boy gösterdiğinden ötürü, erken tanı ve teşhis ile bu yolla erkenden başlanan bir tedavi süreci çok yararlı olacaktır.

Uzun süreli yapılan tedavi yöntemleri de, beden dismorfi bozukluğundan kaynaklanan semptomların yeniden baş göstermesini engelleyebilir.

Kaynak:

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/body-dysmorphic-disorder/symptoms-causes/syc-20353938