Psikoterapi, çeşitli ruh sağlığı sorunları ve duygusal zorluklar yaşayan bireylere yardımcı olabilen bir tedavi türüdür. Psikoterapi yalnızca semptomları hafifletmekle kalmayıp, aynı zamanda kişinin durumunun psikolojik temel nedenlerini belirlemesini de sağlar. Böylece kişi daha iyi işlev görebilir ve gelişmiş bir duygusal refaha sahip olabilir.
Psikoterapinin yardımcı olabileceği durumlar arasında stresli olaylarla ve sebep oldukları travmanın etkisi ile başa çıkma, tıbbi hastalıklar, bir sevdiğinin ölümü veya benzeri kayıplar ve depresyon veya anksiyete gibi belirli ruh sağlığı sorunları yer alır. Psikoterapinin birkaç farklı türü vardır ve bazı türler belirli klinik durumlarda daha etkilidir. Psikoterapi ilaç veya diğer terapilerle birlikte kullanılabilir.
Terapi Seansları
Terapi; bireysel, aile, çift veya grup ortamında gerçekleştirilebilir ve hem çocuklara hem de yetişkinlere yardımcı olabilir. Seanslar genellikle haftada bir kez yaklaşık 45 yada 50 dakika sürer. Hem hastanın hem de terapistin psikoterapiye aktif olarak katılması gerekir. Bir kişi ile terapisti arasındaki ilişki ve güven, birlikte etkili bir şekilde çalışabilmeleri ve psikoterapiden faydalanabilmeleri için önemlidir.
Psikoterapi acil durumlarla başa çıkarken kısa süreli (birkaç hafta ile ay arası), ve uzun süredir devam eden ve karmaşık sorunlarla başa çıkarken uzun süreli (birkaç ay ile yıl arası) olabilir. Tedavinin hedefleri ve tedavinin süresi ve sıklığı hasta ve terapist tarafından birlikte tartışılır.
Gizlilik psikoterapinin temel bir öğesidir. Ayrıca, hastalar seanslarda kişisel duygu ve düşüncelerini paylaşsalar da, bir terapistle yakın fiziksel temas asla uygun değildir ve kabul edilemez.
Psikoterapi ve İlaç
Psikoterapi genellikle ruhsal sağlık sorunlarını tedavi etmek için ilaçla birlikte kullanılır. Bazı durumlarda sadece ilaç kullanılırken diğerlerinde psikoterapi en iyi seçenek olabilir. Birçok kişi için ilaç ve psikoterapinin bir arada uygulanması daha faydalı olabilir. Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz ve yeterli uyku gibi sağlıklı yaşam tarzı değişimleri de iyileşmede ve genel refahı desteklemede yardımcı olabilir.
Psikoterapi İşe Yarıyor Mu?
Araştırmalar, psikoterapi alan bireylerin çoğunun semptomlarının azaldığını ve hayatlarında daha iyi işlev görebildiklerini göstermektedir. Psikoterapi alan insanların yaklaşık %75’inin bundan faydalandığı görülür. Psikoterapinin duygusal ve psikolojik refahı iyileştirdiği ve beyin ve vücutta olumlu değişikliklerle bağlantılı olduğu gösterilmiştir. Faydaları arasında daha az hastalık, daha az sakatlık, daha az tıbbi sorun ve artan iş memnuniyeti de yer almaktadır.
Beyin görüntüleme tekniklerinin kullanımıyla araştırmacılar, bir kişinin beyninde psikoterapiden sonra ortaya çıkan değişiklikleri gözlemleyebilir. Çok sayıda çalışma, psikoterapi almanın bir sonucu olarak ruhsal hastalıkları (depresyon, panik bozukluğu, PTSD ve diğer durumlar dahil) olan kişilerde beyin değişiklikleri tespit etmiştir. Çoğu durumda, psikoterapiden kaynaklanan değişiklikler, ilaçtan kaynaklanan değişikliklere benzer.
Psikoterapiden en iyi şekilde faydalanmak için terapide açık ve dürüst olun ve tedavi için kararlaştırdığınız planı takip edin. Seanslar arasında günlük yazmak veya konuştuklarınızı uygulamak gibi ödevlerinizi tamamlayın.
Psikoterapi Türleri
Psikiyatristler ve diğer ruh sağlığı uzmanları çeşitli terapi türleri kullanır. Terapi türü seçimi hastanın özel durumuna, koşullarına ve tercihine bağlıdır. Psikiyatristler ve diğer klinisyenler, tedavi gören kişinin ihtiyaçlarını en iyi şekilde karşılamak için farklı tedavi unsurlarını birleştirebilir.
- Bilişsel davranışçı terapi (BDT), insanların sağlıksız veya etkisiz düşünce ve davranış kalıplarını tanımlayıp değiştirmelerine ve bunları daha doğru düşünceler ve işlevsel davranışlarla değiştirmelerine yardımcı olur. Bir kişinin mevcut sorunlara ve bu sorunları nasıl çözeceğine daha iyi odaklanmasını sağlayabilir. Genellikle yeni beceriler “gerçek dünyada” uygulamayı içerir. BDT, depresyon, anksiyete, travmayla ilişkili bozukluklar ve yeme bozuklukları dahil olmak üzere çeşitli bozuklukların tedavisinde yardımcı olabilir. Örneğin, BDT depresyonu olan bir kişinin depresyonu artıran yararsız veya uyumsuz düşünce kalıplarını veya davranışlarını tanımasına ve değiştirmesine yardımcı olabilir.
- Kişilerarası ilişki terapisi(IPT), kısa süreli bir tedavi biçimidir. Hastaların, çözülmemiş keder, sosyal hayatta veya iş rollerindeki değişiklikler, eşlerle çatışmalar ve başkalarıyla ilişki kurma sorunları gibi altta yatan kişiler arası sorunları anlamalarına yardımcı olur. İnsanların duygularını ifade etmenin sağlıklı yollarını ve başkalarıyla iletişimi ve ilişkilerini geliştirmeyi öğrenmelerine yardımcı olabilir. En sık depresyonu tedavi etmek için kullanılır.
- Diyalektik davranış terapisi, duyguları daha etkili bir şekilde yönetmeye yardımcı olan bir BDT türüdür. Genellikle kronik intihar düşünceleri olan kişileri ve borderline kişilik bozukluğu, yeme bozuklukları veya PTSDsi olan kişileri tedavi etmek için kullanılır. İnsanların sağlıksız veya yıkıcı davranışlarını değiştirmek için kişisel sorumluluk almalarına yardımcı olacak yeni beceriler öğretir. Hem bireysel hem de grup terapisi içerir.
- Psikodinamik terapi, davranışın ve zihinsel iyiliğin çocukluk ve geçmiş deneyimlere dayandığı fikrine dayanır ve bilinçdışı (kişinin farkındalığının dışında) olabilecek duyguları bilinçli farkındalığa getirmeyi içerir. Kişi, terapistle birlikte öz farkındalığını geliştirmek ve kökleşmiş kalıpları değiştirip, hayatının sorumluluğunu tam olarak üstlenebilmek için çalışır.
- Psikanaliz, psikodinamik terapinin daha yoğun bir halidir. Seanslar genellikle haftada üç veya daha fazla kez yapılır.
- Destekleyici tedavi, hastaların kendi kaynaklarını geliştirmeleri için rehberlik eder. Öz saygı oluşturmaya, kaygıyı azaltmaya, başa çıkma mekanizmalarını güçlendirmeye ve sosyal ve toplumsal işleyişi geliştirmeye yardımcı olur. Destekleyici psikoterapi, hastaların zihinsel sağlık durumlarıyla ilgili sorunlarla başa çıkmalarına yardımcı olarak hayatlarının geri kalanını etkiler.
Psikoterapi ile birlikte kullanılan bazı ek terapiler şunlardır:
- Hayvan destekli terapi – köpeklerle, atlarla veya diğer hayvanlarla çalışarak rahatlama sağlar, iletişim kurmaya ve travmayla başa çıkmaya yardımcı olur.
- Yaratıcı sanat terapisi – sanat, dans, drama, müzik ve şiir terapilerinin kullanımı.
- Oyun terapisi – Çocukların duygularını ve hislerini tanımlamalarına ve dile getirmelerine yardımcı olur.
Psikoterapist Bulma ve Seçme
Psikoterapi, psikiyatristler, psikologlar, lisanslı sosyal hizmet görevlileri, lisanslı evlilik ve aile terapistleri ve psikoterapi konusunda uzmanlaşmış eğitim almış diğer kişiler de dahil olmak üzere çeşitli profesyoneller tarafından sağlanabilir. Psikiyatristler ayrıca tıp eğitimi aldıkları için ilaç yazabilir ve kişinin rahatsızlığına neden olabilecek herhangi bir altta yatan tıbbi durumu (veya ilacı) ekarte etmeye yardımcı olabilirler. Örneğin, tedavi edilmeyen tiroid rahatsızlıkları veya belirli ilaçların kullanımı depresif semptomlara neden olabilir.
Kaynaklar:
American Psychiatric Association, “What is Psychotherapy?”
Be First to Comment